Δουμπιά Ιστορία Αρχαιολογία

Η ευρύτερη περιοχή των Δουμπιών κατοικείται ήδη από τη μέση παλαιολιθική εποχή. Επιφανειακές έρευνες του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εντόπισαν λίθινα εργαλεία από χαλαζία και πυριτόλιθο που τοποθετούνται χρονικά σε αυτήν ακριβώς την περίοδο και σήμερα εκτίθενται στην προϊστορική συλλογή του Αρχαιολογικού μουσείου Θεσσαλονίκης.
Η αμέσως επόμενη εποχή που αντιπροσωπεύεται στα Δουμπιά είναι η νεολιθική με τρεις θέσεις της νεότερης Νεολιθικής, όπου κατά καιρούς αποκαλύπτονται με την άροση λίθινα εργαλεία, πελέκεις, κεραμική, εγχάρακτες πήλινες τράπεζες κ.τ.λ.
Στη συνέχεια δύο θέσεις της Ύστερης εποχής του Χαλκού δείχνουν τη διαχρονικότητα της χρήσης του χώρου στην ευρύτερη περιοχή. Η εποχή σιδήρου έχει εντοπιστεί στα Καλίνδοια, όπου πια από τους «σκοτεινούς» αιώνες μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια η κατοίκηση είναι συνεχής. Εκτός των αρχαίων Καλινδοίων, πολλές άλλες θέσεις υπάρχουν διάσπαρτες σε όλη την κτηματική περιφέρεια των Δουμπιών. Από τα ελληνιστικά χρόνια μέχρι και τα παλαιοχριστιανικά οκτώ θέσεις, πιθανόν με ερείπια αγροικιών, φανερώνουν την ιστορική συνέχεια και τη σημασία που δίνονταν από τους αρχαίους κατοίκους στον κάμπο των Δουμπιών.
Η μέση βυζαντινή εποχή μέχρι στιγμής δεν έχει δώσει αντιπροσωπευτικές ενδείξεις κατοίκησης. Από τον 11ο όμως αιώνα έως και τον 13ο νομίσματα από τον οικισμό των Δουμπιών δείχνουν ότι το χωριό υπήρχε στην ίδια θέση ήδη από εκείνη την εποχή.
Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τα Δουμπιά τοποθετείται το 1445 σε οθωμανική καταγραφή των χωριών της Χαλκιδικής. Σύμφωνα με την απογραφή αυτή τα Δουμπιά το 1445 είχαν 16 νοικοκυριά. Η αμέσως επόμενη απογραφή πραγματοποιήθηκε το 1519 και σύμφωνα με τα αποτελέσματά της το χωριό ανήκε ως τιμάριο στον Hayredin Bey και είχε 90 νοικοκυριά. Το 1527 ο τιμαριούχος ιδιοκτήτης του χωριού αλλάζει και εμφανίζονται τα αδέλφια Ali και Halil εγγόνια του Ishak pasa. To 1527 τα Δουμπιά διαθέτουν 133 νοικοκυριά. Σαράντα χρόνια αργότερα το 1568 ο πληθυσμός μειώνεται και σύμφωνα με την αντίστοιχή απογραφή το χωριό φέρεται να έχει 88 νοικοκυριά.
Από τον 17ο αιώνα λείπουν οι μαρτυρίες, τα χωριό συνεχίζει να υφίσταται, ωστόσο εάν λάβουμε υπόψη τον μικρό σχετικά φόρο που καταβάλει στο οθωμανικό κράτος σύμφωνα με τα ιεροδικαστικά κατάστιχα του 1695, ο πληθυσμός έχει μειωθεί σημαντικά. Η ίδια κατάσταση παρατηρείται και σε όλη τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα. Τα Δουμπιά είναι ένα μικρό χωριό με δυναμική 20 ζευγαριών για άροση. Μπορούμε με επιφύλαξη να πούμε ότι και ο αριθμός των οικογενειών θα ήταν λίγο παραπάνω από τις 20.
Με την επανάσταση της Χαλκιδικής το 1821 τα Δουμπιά όπως και τα περισσότερα χωριά υπέστησαν ολοκληρωτική καταστροφή. Οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν και ορισμένοι κατέφυγαν στη Σκόπελο. Το 1852 οι κάτοικοι αγόρασαν το τσιφλίκι Δουμπιά από τον Μουσά Κιαζή μπέη, την ίδια χρόνια άρχισε η κατασκευή του ναού της Αγίας Παρασκευής.

Εικόνα της Αγίας Παρασκευής 1878

 

Ο ιερός ναός Αγίας Παρασκευής Δουμπιών βρίσκεται στην ίδια θέση σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου, αυτό αποδεικνύουν το υστεροβυζαντινό νεκροταφείο, τα νομίσματα του 13ου αιώνα και τα αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν στον περίβολό του. Το 1821 κάηκε μαζί με όλο τον οικισμό και ανοικοδομήθηκε ξανά εκ βάθρων το 1852, μάλιστα σώζεται το φιρμάνι με το οποίο παρέχεται η άδεια επισκευής από τον σουλτάνο. Στο ναό δεν σώζονται πολλά κειμήλια προηγούμενων αιώνων, τα πιο σημαντικά είναι ένα βιβλίο με τις θείες λειτουργίες του 1785 και ένα αντιμήνσιο του 1707, προφανώς τα παραπάνω αντικείμενα βρέθηκαν στο ναό έπειτα από κάποια δωρεά πολύ αργότερα. Επίσης σημαντικά κειμήλια για την ιστορία του χωριού, αποτελούν το αρτοφόριο του 1912, δωρεά του Συνταγματάρχη Κοσμά Δουμπιώτη και το Ευαγγέλιο του 1832. Αξιόλογες είναι και οι 50 εικόνες του 19ου αιώνα, χαρακτηριστικά δείγματα ζωγραφικής των αγιογραφικών εργαστηρίων της Γαλάτιστας. Η παλαιότερες εικόνες είναι η Παναγία Ελεούσα και ο Παντοκράτορας που χρονολογούνται το 1853.